ترخیص کالا از گمرک؛ راهنمای کامل مدارک، هزینه‌ها و زمان‌بندی

ترخیص کالا از گمرک به مجموعه‌ای از فرآیندهای اداری و مالی گفته می‌شود که برای آزادسازی و خروج قانونی کالا از اماکن گمرکی، چه برای ورود به کشور و چه برای صادرات، انجام می‌شود. این فرآیند شامل آماده‌سازی مدارک، پرداخت هزینه‌ها و رعایت قوانین مربوطه است و نقش حیاتی در تجارت بین‌الملل ایفا می‌کند.

فرآیند ترخیص کالا، که از زمان ورود کالا به گمرک تا تحویل آن به صاحب کالا یا نماینده قانونی‌اش به طول می‌انجامد، نیازمند دقت، آگاهی از جزئیات و پیگیری مستمر است. عدم رعایت صحیح این تشریفات می‌تواند منجر به تأخیرهای طولانی، افزایش هزینه‌ها و حتی مشکلات قانونی شود. این مقاله به شما کمک می‌کند تا با جنبه‌های مختلف ترخیص کالا از گمرک ایران، از جمله قوانین، مراحل، مدارک مورد نیاز، هزینه‌ها و نکات کلیدی برای کاهش آن‌ها، آشنا شوید تا بتوانید این فرآیند پیچیده را با اطمینان و کارایی بیشتری مدیریت کنید.

ترخیص کالا از گمرک چیست؟

ترخیص کالا از گمرک به معنای انجام کلیه تشریفات قانونی، اداری و مالی لازم برای خروج کالا از اماکن گمرکی است. این فرآیند برای هر کالایی که وارد کشور می‌شود یا از آن صادر می‌گردد، ضروری است. هدف اصلی از ترخیص کالا، اطمینان از مطابقت کالا با قوانین و مقررات تجاری و گمرکی کشور و همچنین وصول حقوق و عوارض دولتی است. این تشریفات شامل ارائه اسناد و مدارک معتبر، بازرسی فیزیکی یا غیرفیزیکی کالا، دریافت مجوزهای لازم از سازمان‌های ذی‌ربط و در نهایت، پرداخت کلیه هزینه‌های گمرکی و مالیاتی می‌شود.

ترخیص کالا یک فرآیند تخصصی است که پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. از این رو، بسیاری از بازرگانان و صاحبان کالا ترجیح می‌دهند این مسئولیت را به افراد متخصص یا شرکت‌های ترخیص‌کار بسپارند. این متخصصان با تسلط بر آخرین بخشنامه‌ها و قوانین، می‌توانند فرآیند ترخیص را با سرعت و دقت بیشتری به انجام رسانند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. ترخیص صحیح و به موقع کالا، نه تنها به نفع صاحبان کالا است بلکه به روان‌سازی جریان تجارت و اقتصاد کشور نیز کمک شایانی می‌کند.

قوانین ترخیص کالا از گمرک در ایران

قوانین ترخیص کالا در ایران بر اساس قانون امور گمرکی مصوب سال ۱۳۹۰ و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، همچنین قانون مقررات صادرات و واردات مصوب سال ۱۳۷۲ و سایر بخشنامه‌ها و مصوبات دولت تدوین شده‌اند. این قوانین چارچوب کلی فرآیند ترخیص را مشخص می‌کنند و رعایت دقیق آن‌ها برای کلیه فعالان اقتصادی الزامی است. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این قوانین، طبقه‌بندی کالاها بر اساس کد تعرفه گمرکی است که تعیین‌کننده میزان حقوق ورودی، سود بازرگانی و سایر عوارض است. این طبقه‌بندی به شفافیت و یکپارچگی در محاسبه هزینه‌ها کمک می‌کند.

علاوه بر حقوق گمرکی، قوانین مربوط به مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و عوارض مختلف نیز در فرآیند ترخیص اعمال می‌شود. برای مثال، سود حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی، طبق سیاست‌های تشویقی دولت، از مالیات بر درآمد معاف است که با هدف افزایش رقابت‌پذیری صادرکنندگان ایرانی در بازارهای جهانی صورت می‌گیرد. همچنین، برخی کالاها مشمول مقررات خاصی مانند استانداردهای اجباری، مجوزهای بهداشتی، قرنطینه‌ای یا فرهنگی هستند که دریافت آن‌ها قبل از ترخیص الزامی است. عدم آگاهی یا رعایت این قوانین می‌تواند منجر به توقف کالا، جریمه‌های سنگین و حتی ضبط کالا شود، بنابراین شناخت دقیق این مقررات برای هر بازرگانی حیاتی است.

مراحل ترخیص کالا از گمرک

فرآیند ترخیص کالا از گمرک شامل مجموعه‌ای از مراحل پیوسته و منظم است که از زمان ورود کالا به گمرک آغاز شده و با خروج آن به پایان می‌رسد. این مراحل به ترتیب و با دقت بالا باید طی شوند تا کالا به صورت قانونی از گمرک آزاد شود. آشنایی با این مراحل برای صاحبان کالا و ترخیص‌کاران ضروری است تا از بروز هرگونه تأخیر یا مشکل جلوگیری شود. هر یک از این گام‌ها نیازمند ارائه اسناد خاص و رعایت تشریفات اداری مشخصی است. در ادامه به تفصیل به این مراحل می‌پردازیم.

اظهار کالا از طریق سامانه EPL

اولین گام عملی در فرآیند ترخیص کالا، اظهار دقیق و کامل اطلاعات کالا به گمرک است. این کار در حال حاضر به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه جامع امور گمرکی یا همان سامانه EPL (Electronic Portal for Logistics) انجام می‌شود. صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید تمامی جزئیات مربوط به کالا از جمله نوع، وزن، تعداد، ارزش، تعرفه گمرکی، کشور مبدأ و مقصد، و سایر اطلاعات لازم را در این سامانه وارد کند. دقت در ورود اطلاعات بسیار مهم است؛ زیرا هرگونه مغایرت می‌تواند به تأخیر در ترخیص یا حتی جریمه منجر شود. پس از ثبت و تأیید اولیه اطلاعات، یک شماره سریال و شماره عطف (اظهارنامه) به متقاضی داده می‌شود که باید تا پایان فرآیند نگهداری شود.

دریافت کوتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه

پس از اظهار کالا در سامانه EPL و بررسی اولیه اسناد توسط دایره احراز هویت فنی گمرک، در صورت تأیید هویت صاحب کالا و صحت مدارک، شماره‌ای تحت عنوان «کوتاژ» برای اظهارنامه صادر می‌شود. این شماره، شناسه اصلی اظهارنامه در تمام مراحل بعدی ترخیص خواهد بود و به نوعی مهر تأیید بر اظهارنامه است. سپس، اظهارنامه بر اساس سیستم مدیریت ریسک گمرک، به یکی از سه مسیر سبز، زرد یا قرمز هدایت می‌شود. این مسیرها میزان و نوع بازرسی کالا را تعیین می‌کنند:

• مسیر سبز: کمترین میزان بازرسی را دارد و کالا معمولاً بدون نیاز به بازرسی فیزیکی و با حداقل کنترل اسنادی ترخیص می‌شود. این مسیر برای کالاهای کم‌ریسک و بازرگانان خوش‌سابقه است.
• مسیر زرد: نیاز به بررسی دقیق‌تر اسناد و مدارک دارد، اما معمولاً بازرسی فیزیکی انجام نمی‌شود.
• مسیر قرمز: بیشترین میزان کنترل را شامل می‌شود و کالا هم از نظر اسنادی و هم از نظر فیزیکی به صورت کامل مورد ارزیابی و بازرسی قرار می‌گیرد. این مسیر برای کالاهای پرریسک یا بازرگانان جدید است.

کنترل و ارزیابی کالا

در این مرحله، بسته به مسیر تعیین‌شده، کالا توسط ارزیابان گمرک مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مسیرهای زرد و قرمز، کارشناسان گمرک اسناد اظهارنامه را با مدارک اصلی مانند بارنامه، فاکتور، لیست عدلبندی و گواهی مبدأ تطبیق می‌دهند. در مسیر قرمز، علاوه بر بررسی اسناد، بازرسی فیزیکی کالا نیز انجام می‌شود. در این بازرسی، کالا ممکن است در حضور صاحب کالا یا ترخیص‌کار بازگشایی شده و از نظر تعداد، وزن، ابعاد، نوع و مطابقت با اطلاعات اظهار شده مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این مرحله، اطمینان از صحت اظهارات و جلوگیری از قاچاق یا ورود کالاهای غیرمجاز است. پس از تأیید ارزیاب، اظهارنامه برای تعیین ارزش نهایی کالا به دایره ارزش ارسال می‌شود.

دریافت مجوزهای مورد نیاز

برای ترخیص برخی کالاها، علاوه بر تشریفات گمرکی، نیاز به دریافت مجوزهای خاص از سازمان‌ها و نهادهای دولتی مربوطه است. این مجوزها بسته به نوع کالا متفاوت بوده و می‌تواند شامل موارد زیر باشد: گواهی بهداشت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای مواد غذایی، دارویی و آرایشی؛ گواهی استاندارد از سازمان ملی استاندارد ایران برای کالاهای مشمول استاندارد اجباری؛ مجوز قرنطینه نباتی از وزارت جهاد کشاورزی برای محصولات کشاورزی و دامی؛ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت برای برخی ماشین‌آلات و تجهیزات؛ و مجوز از سازمان انرژی اتمی یا وزارت ارتباطات برای کالاهای خاص. دریافت این مجوزها قبل از تکمیل فرآیند ترخیص الزامی است و عدم ارائه آن‌ها می‌تواند منجر به توقف طولانی کالا در گمرک شود. ترخیص‌کاران متخصص معمولاً در اخذ این مجوزها تجربه و تخصص لازم را دارند.

پرداخت حقوق و عوارض گمرکی

پس از تأیید اظهارنامه و ارزیابی کالا و در صورت نیاز، دریافت مجوزهای لازم، نوبت به محاسبه و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی می‌رسد. کارشناسان گمرک بر اساس ارزش کالا (ارزش CIF شامل هزینه خرید، بیمه و حمل و نقل تا گمرک)، کد تعرفه گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض مصوب، مبلغ نهایی را تعیین می‌کنند. این هزینه‌ها معمولاً شامل حقوق گمرکی (۴ درصد ارزش گمرکی)، سود بازرگانی، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) و عوارض متفرقه است. صاحب کالا یا نماینده او موظف است این مبالغ را از طریق سیستم‌های آنلاین گمرک یا به صورت نقدی در بانک‌های عامل پرداخت کند. پس از پرداخت، گمرک «پروانه سبز گمرکی» را صادر می‌کند که به منزله مجوز رسمی برای خروج کالا است.

خروج کالا از گمرک

آخرین مرحله از فرآیند ترخیص کالا، خروج فیزیکی کالا از انبار گمرک است. پس از دریافت پروانه سبز گمرکی و تسویه کلیه هزینه‌ها، از جمله هزینه‌های انبارداری که به انباردار پرداخت می‌شود، صاحب کالا یا ترخیص‌کار می‌تواند برای دریافت قبض انبار اقدام کند. این قبض نشان‌دهنده تحویل کالا به صاحب آن از سوی انباردار است. با در دست داشتن این اسناد، وسیله نقلیه مناسب برای حمل کالا (مانند کامیون) وارد محوطه گمرک می‌شود. پس از بارگیری کالا و انجام کنترل‌های نهایی در درب خروج گمرک برای اطمینان از مطابقت کالا با پروانه سبز، کالا رسماً از گمرک خارج شده و به مقصد نهایی ارسال می‌گردد. این مرحله پایانی فرآیند ترخیص و ورود قانونی کالا به چرخه اقتصادی کشور است.

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا

برای ترخیص کالا از گمرک، چه برای واردات و چه برای صادرات، ارائه مجموعه‌ای کامل و دقیق از اسناد و مدارک ضروری است. این مدارک، هویت صاحب کالا، نوع کالا، ارزش آن و مطابقت با قوانین را اثبات می‌کنند. عدم ارائه هر یک از این مدارک یا وجود نقص در آن‌ها می‌تواند منجر به تأخیرهای طولانی و مشکلات جدی در فرآیند ترخیص شود. علاوه بر مدارک مربوط به کالا، مدارک هویتی و قانونی صاحب کالا یا ترخیص‌کار نیز الزامی است.

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالاهای وارداتی

برای ترخیص کالاهای وارداتی، صاحب کالا یا نماینده قانونی او باید مدارک زیر را به گمرک ارائه دهد:

• کارت بازرگانی: مجوز اصلی برای فعالیت‌های وارداتی و صادراتی.
• بارنامه (Bill of Lading یا Air Waybill): سند حمل و نقل کالا که توسط شرکت حمل‌کننده صادر می‌شود و مشخصات کالا، فرستنده، گیرنده و مبدأ و مقصد را نشان می‌دهد.
• ترخیصیه: سندی که شرکت حمل‌کننده به صاحب کالا می‌دهد و نشان می‌دهد کالا در گمرک آماده ترخیص است.
• قبض انبار: سندی که توسط انبار گمرک صادر می‌شود و نشان‌دهنده ورود کالا به انبار و مشخصات نگهداری آن است.
• فاکتور خرید (Commercial Invoice): سند اصلی خرید کالا که توسط فروشنده صادر شده و مشخصات کالا، قیمت، تعداد و شرایط پرداخت را شامل می‌شود.
• لیست عدلبندی (Packing List): سندی که جزئیات بسته‌بندی کالا، از جمله تعداد بسته‌ها، وزن خالص و ناخالص، و محتویات هر بسته را نشان می‌دهد.
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin): سندی که توسط اتاق بازرگانی کشور مبدأ صادر شده و نشان‌دهنده کشور تولیدکننده کالا است.
• بیمه‌نامه (Insurance Policy): سندی که نشان می‌دهد کالا در طول حمل و نقل بیمه شده است.
• ثبت سفارش بازرگانی (Proforma Invoice): مجوزی که از وزارت صمت دریافت می‌شود و نشان‌دهنده تأیید واردات کالا است.
• مجوزهای قانونی (در صورت نیاز): مانند مجوز بهداشت، استاندارد، قرنطینه، انرژی اتمی، مخابرات و غیره.
• وکالت‌نامه رسمی (برای ترخیص‌کار): در صورتی که ترخیص‌کار اقدام به ترخیص کند.
• اصل و کپی کارت ملی (صاحب کالا یا ترخیص‌کار).

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالاهای صادراتی

برای ترخیص کالاهای صادراتی نیز مجموعه‌ای از مدارک لازم است که عموماً شامل موارد زیر می‌شود:

• کارت بازرگانی: معتبر و به‌روز.
• اظهارنامه صادراتی: که از طریق سامانه EPL تکمیل و ثبت می‌شود.
• فاکتور فروش (Commercial Invoice): فاکتور صادر شده برای خریدار خارجی.
• لیست عدلبندی (Packing List): مشابه کالاهای وارداتی.
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin): صادر شده توسط اتاق بازرگانی ایران.
• مجوزهای صادراتی (در صورت نیاز): برای برخی کالاها، مانند محصولات کشاورزی، دارویی یا صنعتی خاص، نیاز به مجوزهای بهداشتی، قرنطینه‌ای یا استاندارد از مراجع ذی‌ربط است.
• پروانه بهره‌برداری (در صورت تولیدکننده بودن): برای تولیدکنندگانی که کالای خود را صادر می‌کنند.
• قرارداد فروش یا پروفرما اینویس: بین صادرکننده و واردکننده.
• بارنامه حمل: برای حمل کالا به مقصد خارجی.
• اصل و کپی کارت ملی (صاحب کالا یا ترخیص‌کار).
• وکالت‌نامه رسمی (برای ترخیص‌کار).

تکمیل دقیق و به‌موقع این مدارک، نقش کلیدی در تسریع فرآیند ترخیص و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل دارد.

هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک

هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک تنها به حقوق گمرکی محدود نمی‌شود و شامل طیف وسیعی از مبالغ است که بازرگانان باید آن‌ها را در نظر بگیرند. این هزینه‌ها بسته به نوع کالا، ارزش آن، کشور مبدأ، قوانین جاری و حتی مدت زمان توقف کالا در گمرک متفاوت خواهد بود. درک صحیح این هزینه‌ها برای برنامه‌ریزی مالی دقیق و تخمین سودآوری تجارت ضروری است. در ادامه به جزئیات این هزینه‌ها و نحوه محاسبه آن‌ها می‌پردازیم.

محاسبه هزینه ترخیص کالا از گمرک در سال 1403

محاسبه هزینه‌های ترخیص کالا در سال ۱۴۰۳ نیازمند در نظر گرفتن چندین فاکتور اصلی است. این هزینه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• حقوق ورودی و سود بازرگانی: حقوق ورودی معمولاً ۴ درصد ارزش گمرکی کالا (ارزش CIF) است و سود بازرگانی بر اساس بخشنامه‌های سالانه دولت و نوع کالا تعیین می‌شود.
• مالیات بر ارزش افزوده (VAT): در حال حاضر ۹ درصد ارزش گمرکی به علاوه حقوق ورودی.
• عوارض گمرکی: شامل عوارض هلال احمر، عوارض شهرداری و سایر عوارض دولتی که معمولاً درصدی از ارزش گمرکی یا حقوق ورودی هستند.
• هزینه‌های انبارداری: بر اساس وزن، حجم، نوع کالا و مدت زمان نگهداری در انبار گمرک محاسبه می‌شود. هرچه کالا بیشتر در گمرک بماند، این هزینه افزایش می‌یابد.
• هزینه‌های بازرسی و کارشناسی: مبالغی که برای ارزیابی کالا توسط کارشناسان گمرک و آزمایشگاه‌ها (در صورت نیاز) دریافت می‌شود.
• هزینه‌های صدور مجوز: هزینه‌هایی که برای دریافت مجوزهای اجباری از سازمان‌های مربوطه (مانند استاندارد، بهداشت، قرنطینه) پرداخت می‌شود.
• حق‌الزحمه ترخیص‌کار: مبلغی که به ترخیص‌کار یا شرکت ترخیص‌کار در ازای انجام خدمات ترخیص پرداخت می‌شود و معمولاً توافقی است.
• هزینه‌های حمل و نقل داخلی: هزینه انتقال کالا از گمرک به انبار یا مقصد نهایی صاحب کالا.
• هزینه‌های متفرقه: شامل هزینه‌های بندری، تخلیه، بارگیری، و غیره.

برای محاسبه دقیق، لازم است ارزش CIF کالا (Cost, Insurance, Freight) را به علاوه حقوق ورودی و سود بازرگانی در نظر گرفت و سپس مالیات بر ارزش افزوده و سایر عوارض را بر اساس فرمول‌های گمرکی اضافه کرد. نوسانات نرخ ارز نیز می‌تواند بر ارزش ریالی کالا و در نتیجه بر هزینه‌های گمرکی تأثیرگذار باشد.

جدول هزینه‌های اصلی ترخیص کالا از گمرک ایران

برای درک بهتر انواع هزینه‌ها، می‌توان آن‌ها را در یک جدول دسته‌بندی کرد:

درک جامع تمامی هزینه‌های ترخیص کالا، از حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده گرفته تا هزینه‌های انبارداری و حق‌الزحمه ترخیص‌کار، برای برنامه‌ریزی مالی دقیق و موفقیت در تجارت بین‌الملل ضروری است.

مدت زمان توقف کالا در گمرک

مدت زمان توقف کالا در گمرک یکی از نکات مهم و تأثیرگذار بر هزینه‌های ترخیص است. طبق قوانین گمرکی ایران، مدت زمان مجاز نگهداری کالا در انبار گمرک به طور معمول سه ماه است. این مدت زمان از تاریخ ورود کالا به گمرک محاسبه می‌شود. در صورت لزوم و با ارائه دلایل موجه، صاحب کالا می‌تواند درخواست تمدید این مدت را تا دو ماه دیگر ارائه دهد، که در مجموع پنج ماه خواهد شد. این تمدید مشروط به موافقت گمرک است. اگر کالای وارداتی ظرف این مدت قانونی ترخیص نشود و صاحب کالا برای خروج آن اقدام نکند، کالا مشمول مقررات «کالای متروکه» شده و گمرک می‌تواند آن را به نفع دولت به فروش برساند. همچنین، حتی اگر سند ترخیص برای کالایی صادر شود اما ظرف یک ماه از تاریخ صدور سند، کالا از گمرک خارج نشود، باز هم مشمول قوانین کالای متروکه خواهد شد. بنابراین، مدیریت زمان و پیگیری مستمر فرآیند ترخیص برای جلوگیری از ضررهای مالی احتمالی بسیار حیاتی است.

ترخیص کار کیست؟

ترخیص کار یا کارگزار گمرکی، فردی حقیقی یا حقوقی است که با اخذ وکالت‌نامه رسمی از صاحب کالا، مسئولیت انجام کلیه تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا را بر عهده می‌گیرد. این افراد یا شرکت‌ها دارای پروانه کارگزاری گمرکی هستند و به دلیل تسلط بر قوانین و مقررات پیچیده گمرکی، می‌توانند فرآیند ترخیص را به صورت کارآمد و سریع‌تر به انجام رسانند. نقش ترخیص‌کار در تسهیل تجارت بین‌الملل بسیار پررنگ است، زیرا آن‌ها با آگاهی از آخرین بخشنامه‌ها، تعرفه‌ها و رویه‌های گمرکی، می‌توانند از بروز خطاهای احتمالی و تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کنند. انتخاب یک ترخیص‌کار مجرب و قابل اعتماد، برای بازرگانان و صاحبان کالا که ممکن است زمان یا تخصص کافی برای پیگیری مراحل گمرکی را نداشته باشند، اهمیت ویژه‌ای دارد.

وظایف ترخیص کار چیست؟

وظایف ترخیص‌کار بسیار گسترده و تخصصی است و شامل موارد زیر می‌شود:

• مشاوره گمرکی: ارائه مشاوره به صاحب کالا در خصوص قوانین و مقررات واردات و صادرات، تعرفه‌های گمرکی، محدودیت‌ها و مجوزهای لازم.
• آماده‌سازی و تنظیم اسناد: جمع‌آوری، بررسی و تکمیل تمامی مدارک مورد نیاز برای اظهار کالا به گمرک، از جمله اظهارنامه گمرکی، فاکتور، بارنامه، گواهی مبدأ و سایر مجوزها.
• اظهار کالا: ثبت الکترونیکی اطلاعات کالا در سامانه EPL و پیگیری مراحل مربوط به دریافت کوتاژ و تعیین مسیر اظهارنامه.
• پیگیری مراحل ارزیابی و کنترل: حضور در مراحل بازرسی فیزیکی و اسنادی کالا، پاسخگویی به سؤالات ارزیابان و رفع ابهامات احتمالی.
• اخذ مجوزها: پیگیری و دریافت مجوزهای لازم از سازمان‌های مرتبط مانند وزارت بهداشت، سازمان استاندارد، وزارت جهاد کشاورزی و غیره.
• محاسبه و پرداخت هزینه‌ها: محاسبه دقیق حقوق و عوارض گمرکی، مالیات‌ها و سایر هزینه‌های مربوطه و انجام پرداخت‌ها به نمایندگی از صاحب کالا.
• پیگیری اختلافات: در صورت بروز اختلاف در ارزش‌گذاری کالا یا تعرفه گمرکی، ترخیص‌کار می‌تواند اعتراض صاحب کالا را پیگیری کند.
• نظارت بر خروج کالا: اطمینان از بارگیری صحیح کالا و خروج آن از محوطه گمرک پس از اتمام تمامی تشریفات.

به طور کلی، ترخیص‌کار نقش یک پل ارتباطی میان صاحب کالا و سازمان گمرک را ایفا می‌کند و با تخصص خود، فرآیند پیچیده ترخیص را تسهیل می‌بخشد.

گمرک های مهم ایران برای ترخیص کالا کدام اند؟

ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود، دارای گمرکات مهم و فعال متعددی در نقاط مختلف کشور است که هر یک نقش ویژه‌ای در تسهیل تجارت بین‌الملل ایفا می‌کنند. انتخاب گمرک مناسب برای ترخیص کالا بستگی به نوع کالا، مبدأ و مقصد آن و همچنین نوع حمل و نقل (دریایی، زمینی، هوایی) دارد. از جمله مهم‌ترین و پرترددترین گمرکات ایران برای ترخیص کالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گمرک شهید رجایی بندرعباس: بزرگترین و مهم‌ترین گمرک دریایی ایران و دروازه اصلی واردات و صادرات کشور، به ویژه برای کالاهای کانتینری و فله.
• گمرک فرودگاه امام خمینی (ره): اصلی‌ترین گمرک هوایی کشور که برای ترخیص کالاهای سریع‌الفساد، کالاهای با ارزش بالا و همچنین نمونه‌های تجاری کاربرد دارد.
• گمرک شهریار تهران: یکی از گمرکات مهم زمینی و ریلی در پایتخت که نقش کلیدی در ترخیص کالاهای وارداتی از مرزهای زمینی و همچنین کالاهای ترانزیتی ایفا می‌کند.
• گمرک بوشهر: از گمرکات مهم جنوب کشور، به ویژه برای واردات کالاهای اساسی و ترخیص کالاهایی که از طریق خلیج فارس وارد می‌شوند.
• گمرک خرمشهر: از گمرکات استراتژیک در جنوب غربی کشور، به ویژه برای تجارت با عراق و کشورهای منطقه.
• گمرک بازرگان: مهم‌ترین گمرک زمینی در مرز با ترکیه، که نقش حیاتی در ترانزیت کالا بین ایران و اروپا دارد.
• گمرک بندر امام خمینی (ره): یکی دیگر از گمرکات مهم دریایی در استان خوزستان، به ویژه برای واردات کالاهای فله و اساسی.

هر یک از این گمرکات دارای زیرساخت‌ها و تخصص‌های خاص خود هستند و انتخاب صحیح آن‌ها می‌تواند در سرعت و کارایی فرآیند ترخیص مؤثر باشد.

کاهش هزینه های ترخیص کالا چگونه ممکن است؟

کاهش هزینه‌های ترخیص کالا یکی از دغدغه‌های اصلی بازرگانان است، زیرا این هزینه‌ها می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر سودآوری تجارت داشته باشند. با برنامه‌ریزی دقیق و رعایت نکات کلیدی، می‌توان این هزینه‌ها را به حداقل رساند. این امر نه تنها شامل کاهش مبالغ مستقیم پرداختی به گمرک می‌شود، بلکه به معنی جلوگیری از هزینه‌های پنهان ناشی از تأخیر یا اشتباهات نیز هست.

مدیریت زمان ترخیص

مدیریت بهینه زمان در فرآیند ترخیص کالا، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش هزینه‌ها است. هرچه کالا کمتر در انبار گمرک بماند، هزینه‌های انبارداری و جریمه‌های احتمالی کاهش می‌یابد. برای این منظور:

• آمادگی کامل مدارک: تمامی اسناد و مدارک مورد نیاز را قبل از رسیدن کالا به گمرک آماده کنید. نقص در مدارک، یکی از اصلی‌ترین دلایل تأخیر است.
• آگاهی از قوانین و بخشنامه‌ها: با آخرین تغییرات قوانین و بخشنامه‌های گمرکی آشنا باشید تا از بروز اشتباهات پرهزینه جلوگیری شود.
• انتخاب ترخیص‌کار مجرب: همکاری با یک ترخیص‌کار حرفه‌ای و آشنا به رویه‌ها، می‌تواند فرآیند را به شکل چشمگیری تسریع بخشد.
• پرداخت به موقع هزینه‌ها: پس از محاسبه حقوق و عوارض گمرکی، پرداخت را بدون تأخیر انجام دهید.
• پیگیری مستمر: فرآیند ترخیص را به صورت روزانه پیگیری کنید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، به سرعت نسبت به رفع آن اقدام شود.

علاوه بر مدیریت زمان، راهکارهای دیگری نیز برای کاهش هزینه‌ها وجود دارد:

• استفاده صحیح از کد تعرفه گمرکی: انتخاب کد تعرفه صحیح و دقیق برای کالا، می‌تواند از پرداخت حقوق ورودی و عوارض اضافی جلوگیری کند.
• مدیریت ارزش کالا: اظهار دقیق و واقعی ارزش کالا برای جلوگیری از جریمه‌های ناشی از کم‌اظهاری یا افزایش بی‌مورد هزینه‌ها.
• استفاده از ضمانت‌نامه‌های بانکی: در برخی موارد، می‌توان به جای پرداخت نقدی حقوق گمرکی، از ضمانت‌نامه‌های بانکی استفاده کرد که به مدیریت نقدینگی کمک می‌کند.
• مذاکره با ترخیص‌کار: در مورد حق‌الزحمه ترخیص‌کار، مذاکره و توافق بر سر یک مبلغ منطقی می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد.
• آگاهی از معافیت‌ها و تخفیف‌ها: بررسی امکان بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی یا تخفیف‌های خاص برای برخی کالاها یا مناطق آزاد.
• توجه به کشور مبدأ: برخی توافقنامه‌های تجاری با کشورهای خاص، می‌تواند منجر به کاهش تعرفه‌ها شود.
• دقت در بسته‌بندی و اطلاعات بارنامه: بسته‌بندی استاندارد و اطلاعات دقیق در بارنامه، از بروز مشکلات در بازرسی و ارزیابی کالا جلوگیری می‌کند.

برای کاهش هزینه‌های ترخیص کالا، برنامه‌ریزی دقیق، آگاهی از قوانین، و مدیریت زمان از اهمیت بالایی برخوردار است. انتخاب ترخیص‌کار مجرب و بهره‌گیری از معافیت‌های قانونی نیز می‌تواند به صرفه‌جویی چشمگیر کمک کند.

سوالات متداول

آیا می‌توان شخصا کالا را از گمرک ترخیص کرد؟

بله، صاحب کالا می‌تواند شخصاً اقدام به ترخیص کالای خود از گمرک کند. اما با توجه به پیچیدگی‌های قوانین و مراحل اداری، این کار نیازمند آگاهی کامل از مقررات، صرف زمان زیاد و پیگیری دقیق است. بسیاری از بازرگانان ترجیح می‌دهند این مسئولیت را به ترخیص‌کاران متخصص بسپارند.

کدام سایت‌ها برای ترخیص کالا از گمرک معتبر هستند؟

برای انجام امور ترخیص کالا، معتبرترین مرجع رسمی، سامانه جامع امور گمرکی (EPL) است که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران اداره می‌شود. همچنین، شرکت‌های ترخیص‌کار معتبر و دارای مجوز نیز خدمات خود را از طریق وب‌سایت‌های رسمی خود ارائه می‌دهند.

حداقل و حداکثر زمان ترخیص کالا چقدر است؟

حداقل زمان ترخیص کالا می‌تواند از چند ساعت تا چند روز متغیر باشد، به خصوص برای کالاهایی که در مسیر سبز قرار می‌گیرند. حداکثر زمان مجاز توقف کالا در گمرک سه ماه است که با تمدید می‌تواند تا پنج ماه افزایش یابد؛ پس از آن کالا متروکه محسوب می‌شود.

چه کالاهایی نیاز به مجوزهای خاص برای ترخیص دارند؟

کالاهایی مانند محصولات دارویی، مواد غذایی، تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی و دامی، مواد شیمیایی، تجهیزات مخابراتی، و کالاهای فرهنگی و هنری معمولاً نیاز به مجوزهای خاص از سازمان‌های مربوطه (مانند وزارت بهداشت، سازمان استاندارد، وزارت جهاد کشاورزی) دارند.

مسیر سبز، زرد و قرمز در گمرک به چه معناست؟

این مسیرها سیستم مدیریت ریسک گمرک هستند که میزان بازرسی کالا را تعیین می‌کنند. مسیر سبز به معنای کمترین بازرسی، مسیر زرد به معنای بررسی دقیق اسناد بدون بازرسی فیزیکی، و مسیر قرمز به معنای بازرسی کامل اسنادی و فیزیکی کالا است.

بیشتر بخوانید:

بهترین خدمات ارسال بار به ترکیه + تعرفه ۱۴۰۲

 جهان کالا کارگو پیشرو در فریت بار